تغییر اقلیم و افزایش گازهای گلخانه ای در حال گسترش و توجه به دانشگاه ها و پژوهش های محققان حلقه مفقوده برنامه ریزی است.
به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، تغییر اقلیم یا همان افزایش گازهای گلخانه‌ای در اثر گرمایش جهانی با سرعت بی‌سابقه‌ای در حال تغییر و تحول و گستردگی است که تغییرات زیادی را در کره زمین به وجود آورده است. اقلیم شناسان علاوه بر تاکید بر طبیعی بودن مسیر تغییر اقلیم در زمان کنونی، بر فعالیت‌های صنعتی بشر و تشدید این امر نیز صحه گذاشته‌اند. تغییر اقلیم واقعیتی انکارنشدنی است و برنامه‌ریزان و مسئولان کشور باید برای جلوگیری از گسترش یا کنترل آن، تدابیر اصولی و برنامه‌ریزی مستمری انجام دهند. قطعاً پژوهش‌های زیست محیطی و بررسی پژوهشگران دانشگاهی برای حل این معضل یک اقدام زیربنایی است که باید توجهی جدی به آن شود.
اصغر عبدلی، استاد پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره تغییر اقلیم و گرم شدن زمین و اقدامات پیش روی جامعه دانشگاهی گفت: در چند سال گذشته برخی هنوز در اتفاق افتادن تغییر اقلیم تردید داشتند، اما اکنون باید بگوییم که پدیده تغییر اقلیم اتفاق افتاده است و ما تاثیرات و تغییرات را در جنبه‌های مختلف از جمله افزایش دمای هوای کره زمین و تغییر در میزان و رژیم بارندگی شاهد هستیم. منشاء این تغییر اقلیم افزایش دی اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه‌ای است که البته بیشترین نقش مربوط به دی اکسید کربن بوده که حاصل استفاده زیاد از سوخت‌های فسیلی است.
عبدلی درباره گرم شدن زمین نیز اظهار داشت: پیش‌بینی شده بود که در طی صد سال از ابتدای قرن بیست و یکم تا پایان این قرن بین ۱ و نیم تا حدود ۵ درجه دمای هوای کره زمین افزایش پیدا کند. با این وجود اتفاقی که در حال حاضر افتاده است افزایش متوسط حدود ۱ درجه به میانگین دمای کره زمین است و تقریباً سال ۲۰۱۶ میلادی جزو گرم‌ترین سال‌های کره زمین بود. ما اکنون در درون تغییر اقلیم قرار داریم و کنترل و کاهش این پدیده کار بسیار سختی است، به این دلیل که همه کشورهای دنیا در این پدیده تاثیرگذار هستند.
نقش دانشگاه‌ها در مبارزه با تغییر اقلیم، حلقه مفقوده برنامه ریزی
لزوم اراده جمعی کشورهای جهان برای مبارزه با تغییر اقلیم
این کارشناس محیط زیست در ادامه بیان کرد: اگر بخواهیم تغییر اقلیم را کنترل و افزایش دما را مدیریت کنیم باید همه کشورها به خصوص کشورهای توسعه یافته (آمریکا، چین، روسیه و کشورهای اروپای غربی) که در ایجاد گازهای گلخانه‌ای از همه بیشتر نقش دارند با یکدیگر همکاری کنند. تا زمانی که این کشورها اراده‌ای بر کم کردن تولید گازهای گلخانه‌ای نداشته باشند کسی نمی‌تواند جلوی تغییر اقلیم را بگیرد و این تغییر ادامه پیدا خواهد کرد و افزایش دمای کره زمین روز به روز بیشتر می‌شود.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی در ادامه درباره اقدامی که باید انجام شود بیان داشت: باید شرایط محیط زیست کشور را از لحاظ کشاورزی، منابع طبیعی، مدیریت مسائل محیط زیست، زندگی شهری و مدیریت استفاده آب و سایر منابع طبیعی با تغییر اقلیم سازگار کنیم. اتفاقی که هم‌اکنون در کشور ما نمی‌افتد این است که زندگی خود را با تغییر اقلیم سازگار نمی‌کنیم و این امر در آینده باعث ایجاد بحران می‌شود. در واقع به این فکر نمی‌کنیم که نمی‌توانیم مانند گذشته از منابع آب و سایر منابع طبیعی استفاده کنیم و باید در این زمینه حتماً تجدیدنظر کنیم و میزان و نوع مصرف حتماً باید تغییر کند.
عبدلی ادامه داد: به عنوان مثال دریاها روز به روز گرم‌تر می‌شوند و دریاها که گرم‌تر می‌شود آلودگی در آنها تشدید می‌شود و با تشدید این آلودگی باید بار آلودگی که به دریا وارد می‌کنیم را کمتر و روی تصفیه فاضلاب ها دقت کنیم. به عنوان مثال سطح آب در مناطق مرکزی کشور روز به روز پایین‌تر می‌رود که دلیل آن افزایش دما است که منجر به تبخیر بیشتر می‌شود. باید کشاورزی و استفاده از منابع آب را در این مناطق مدیریت و با تغییر اقلیم سازگار کنیم. قطعاً در این شرایط پرورش ماهی در کویر مرکزی کاری زیانبار برای منابع آب زیرزمینی است اما متاسفانه این مسائل را در دستگاه‌های اجرایی نمی‌بینیم. باید پذیرفت بسیاری از ماهیان در دریاها جابجا خواهند شد و قطعاً روی فعالیت‌های صیادی نیز تاثیرگذار خواهد بود. بسیاری از موجودات ساکن مانند مرجان‌ها که امکان مهاجرت ندارند می‌میرند و در کنار این‌ها بسیاری از گونه‌های مهاجم و گرمادوست در این شرایط رشد بهتری خواهند داشت و عرصه را بر گونه‌های بومی و ارزشمند تنگ‌تر می‌کنند و چه بسا بسیاری از گونه‌های بومی را به مرحله انقراض می‌رسانند.
نقش دانشگاه‌ها در مبارزه با تغییر اقلیم، حلقه مفقوده برنامه ریزی
زندگی باید با تغییر اقلیم سازگار شود
او در ادامه با بیان اینکه با مقداری افزایش یافتن بارندگی، همه صحبت از تمام شدن تغییر اقلیم می‌کنند و مقداری که هوا گرم می‌شود می‌گویند تغییر اقلیم شروع شد، بیان داشت: داده‌های علمی که وجود دارد و دانشمندان روی آن کار کرده‌اند نشان از این دارد که تغییر اقلیم وجود دارد و رویه زندگی باید با آن سازگار شود. برای این سازگاری نیاز به مطالعه و پژوهش داریم. این پژوهش‌ها به ما کمک می‌کنند که وقتی تغییر اقلیم اتفاق افتاد تاثیر آن بر منابع طبیعی و محیط زیست ما چگونه خواهد بود و چه اقداماتی باید صورت گیرد.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی افزود: باید به این مسئله توجه کنیم که تغییر اقلیم برای همه نقاط کره زمین یکسان نیست اما آنچه مسلم است این است که کشور ایران در منطقه‌ای به لحاظ جغرافیایی قرار گرفته است که حتماً از تغییر اقلیم تاثیر می‌پذیرد ولی در مناطق مختلف کشور میزان تاثیرپذیری متفاوت است. اکوسیستم‌های آبی همچون تالاب‌ها و رودخانه‌ها که موجودات خونسردی مثل ماهیان را در خود جای داده‌اند بیشترین تاثیر از تغییر اقلیم را خواهند دید و اگر برنامه‌های مدیریتی صحیح بر پایه پژوهش‌های مرتبط صورت نگیرد یقیناً شاهد انقراض برخی از این گونه‌ها که در زندگی انسان نیز نقش دارند خواهیم بود.
نقش دانشگاه‌ها در مبارزه با تغییر اقلیم، حلقه مفقوده برنامه ریزی
نقش جامعه دانشگاهی در مبارزه با تغییر اقلیم
عبدلی در ادامه درباره نقش جامعه دانشگاهی در مبارزه با تغییر اقلیم گفت: محققان باید تحقیق کنند که بر اثر تغییر اقلیم، رژیم بارندگی چه تغییری می‌کند و این تغییرات روی رژیم رودخانه چه تاثیری می‌گذارد. به عنوان مثال آبی که در رودخانه جریان پیدا می‌کند و سیلاب‌هایی که اتفاق می‌افتد تاثیرش روی اکوسیستم منطقه و تالاب‌ها به چه صورت است. باید با در نظر گرفتن تغییر اقلیم و تغییراتی که در نوسانات آب وجود دارد بهره‌برداری از منابع آب رودخانه و مدیریت جمعیت آبزیان منطقه را با این مسئله سازگار کنیم.
مطالعات تغییر اقلیم نیاز به منابع مالی مناسب دارد
او همچنین تاکید کرد: متاسفانه پژوهش در این زمینه بسیار محدود است و در حدی که بتواند نیازها را برطرف کند و افرادی که در حال تصمیم‌گیری برای این مسائل هستند را هدایت کند کم است. مطالعات تغییر اقلیم نیاز به منابع مالی مناسب و البته مهمتر از آن برنامه‌ریزی و دیدگاه جامع‌نگر نسبت به مسائل محیط زیست بر پایه علم اکولوژی دارد.
این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: دولت باید این هزینه‌ها را بپذیرد و برای سازمان‌هایی که متولی پژوهش هستند بودجه در نظر بگیرد تا پژوهش‌هایی در این زمینه انجام شود و به مرحله ای برسد که قابلیت اجرا و پیاده کردن در محیط داشته باشد. پژوهش های انجام شده در زمینه تغییر اقلیم در کشور ایران در مقایسه با آنجه در دنیا در حال انجام است بسیار بسیار کم است.
