سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در کل به عنوان گوهرسنگ ها شناخته می شوند. باتوجه به جذابیتی که این دسته از سنگ ها در داخل و خارج از کشور دارند، می توانند بازار خوبی داشته باشند.
البته آمار واردات و صادرات این نوع سنگ‌ها چندان شفاف نیست و به‌گفته خداداد غریب‌پور، رئیس هیات عامل ایمیدرو هیچ ساختار و سازمانی برای اکتشاف، فرآوری و تامین ماشین‌آلات این صنعت در کشور شکل نگرفته است؛ از این‌رو تاکنون این نوع سنگ‌ها به‌صورت خام به خارج از کشور قاچاق و محصولات فرآوری آن به‌صورت غیررسمی وارد کشور شده است.
درباره اهمیت گوهرسنگ‌ها و نقش آن در اقتصاد ایران و اقداماتی که تاکنون در این حوزه در کشور انجام‌شده با عباس نعیمی، قائم‌مقام و عضو هیات عامل ایمیدرو گفت‌وگو کرده‌ایم که در زیر می‌خوانید.
توسعه گوهرسنگ‌ها چقدر برای اقتصاد کشور مهم است؟
این موضوع را باید از نگاه‌های مختلفی بررسی کرد، اما اشتغالزایی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در زمینه توسعه گوهرسنگ‌ها مطرح است. امروز سرانه اشتغال این صنعت نسبت به معادنی که ایمیدرو در آن فعالیت دارد، عدد بسیار کمتری است، در حالی که می‌تواند به‌سرعت رشد کرده و آمار بالایی را به خود اختصاص دهد. به‌طور مثال در صنعت فولاد به ازای هر ۵۰۰ هزار دلار یک شغل ایجاد می‌شود، در حالی که در حوزه گوهرسنگ‌ها با اعداد کمتر، آمار اشتغال بیشتری را شاهد خواهیم بود. باتوجه به اینکه معادن گوهرسنگ و مراکز خریدی که در این زمینه وجود دارد، در سطح کشور پراکنده است و به‌عبارتی به شکلی گسترده توزیع شده، باید گفت معادن گوهرسنگ اشتغال بالایی در کشور ایجاد خواهند کرد و می‌توانند نقش بهینه‌ای در رشد اقتصادی کشور ایفا کنند.
تمرکز بر این صنعت چه میزان ارزآوری برای کشور دارد؟
گوهرسنگ به‌عنوان یک صنعت شناخته‌شده است، ارزش بازار آن حدود ۱۰۰ میلیون دلار است که می‌تواند به صورت ریالی و ارزی باشد. با ترکیب صنعت جواهرات، فلزات ارزشمند و سنگ‌های قیمتی در کنار یکدیگر حدود ۲۰۵ میلیارد دلار ارزش می‌توان برای بازار این حوزه ایجاد کرد. درحال‌حاضر براساس بررسی‌های انجام شده، کشور ما این قابلیت را دارد که به‌طور خاص در صنعت جواهر به ارزش ۱۰ میلیارد دلار در بازار دست یابد. به این ترتیب گوهرسنگ‌ها از جهت کمک به ارزآوری و توسعه اقتصادی نقش مهمی دارند. نکته مهم اینکه، از آنجا که کشورهای اطراف، در منطقه خاورمیانه نیز از نظر ذخایر سنگ‌های قیمتی غنی هستند، ایران با پرورش نیروی انسانی متخصص و توسعه بازارها می‌تواند تبدیل به هاب منطقه شود.
تاکنون چه اقداماتی برای توسعه گوهرسنگ‌ها در کشور انجام‌شده است؟
اقدامات زیادی برای توسعه زیرساخت‌های این صنعت انجام شده که براساس آن می‌توانیم به توسعه اقتصادی دست پیدا کنیم. نخستین گام در شورای‌عالی سیاست‌گذاری ایمیدرو این بود که از عوامل درگیر در این حوزه دعوت و سعی کرده از مجموعه‌های مختلف ازجمله سازمان زمین‌شناسی، گمرک، بانک مرکزی، نهادهای خصوصی، انجمن‌ها و سندیکاهایی که در سطح کشور در این حوزه فعال هستند، دعوت به عمل آید. هدف اصلی این بود که بخش خصوصی رکن اصلی این جریان قرار گیرد و دولت نیز در حوزه تقویت زیرساخت‌ها دست به کمک‌رسانی بزند.
از مهم‌ترین اقداماتی که برای توسعه گوهرسنگ‌ها در کشور انجام‌شده این است که سند استراتژی آن تهیه و براساس این سند کمیته‌های مختلفی ازجمله آموزش، اکتشاف و بازار تشکیل شده است. باتوجه به اینکه هر یک از کمیته‌ها اهداف خاصی دارند، تلاش شده روند واردات سنگ‌های قیمتی در ایران تسهیل شود. از طرفی دولت صادرات سنگ را نیز موردتوجه قرار داده تا سنگ به کشوری دیگر رفته و درنهایت عملیات فرآوری روی آن انجام شود. فرآیند چنین کاری با کمک نهادها و بخش‌های مربوطه تدوین و به ریاست جمهوری ارسال‌شده که به‌محض ابلاغ، اجرایی خواهد شد.
ایمیدرو در حوزه اکتشاف و آموزش چه اقداماتی انجام داده است؟
ایمیدرو با کمک خانه معدن سعی کرده، غربالگری اکتشاف را انجام دهد و این مهم را در تمامی استان‌ها بررسی کند. براساس نتایج غربالگری، عملیات اکتشاف را کامل خواهیم کرد و فضا را در اختیار بخش خصوصی فعال و کنسرسیوم‌ها قرار خواهیم داد تا به توسعه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی موجود در کشور دست پیدا کنیم. در زمینه آموزش نیز ایمیدرو بودجه مناسبی را در نظر گرفته تا به فعالان این حوزه آموزش دهد.
برای توسعه بازار چه اقداماتی انجام شده است؟
۳ بازارچه مد نظر است که شامل بازارچه‌های اصفهان، مشهد و تهران است. چند ماهی است که در اصفهان و مشهد اقدامات گسترده‌ای انجام‌شده و امیدواریم در آینده نزدیک بازارچه مشهد راه‌اندازی شود. بازارچه اصفهان نیز به‌زودی نهایی و تا ۳ ماه آینده راه‌اندازی خواهد شد. در تهران نیز تا آخر سال این کار را به نتیجه خواهیم رساند. همچنین ۵ فرودگاه کشور برای ایجاد بازارچه در نظر گرفته شده است. در این بین فرودگاه امام خمینی به‌عنوان پایلوت و نمونه نخستین محلی است که در آن اتاق سنگ‌های قیمتی یا گوهرسنگ‌ها و فلزات گرانبها تشکیل خواهد شد.
در ادامه براساس نتیجه‌ای که حاصل خواهد شد، بخشی از فضای فرودگاه‌های مهم کشور به این صنعت اختصاص خواهد یافت. با این روند فعالان این بخش می‌توانند با حداکثر استفاده و بهره از زمان به توسعه این صنعت دست پیدا کنند.
چه اقدامات حمایتی دیگری انجام داده‌اید؟
قرار است صندوق حمایت از فعالیت‌های معدنی را فعال کنیم. این صندوق در حمایت از اکتشاف و تامین تجهیزات بخش خصوصی و کنسرسیوم‌ها تشکیل‌شده تا به رشد این صنعت کمک کند. در این بین یکی از مواردی که در تدوین آیین‌نامه‌ها به آن برخورد کرده‌ایم و بخش خصوصی نیز از آن گلایه داشته، نداشتن اتاق طلا یا فلزات گران‌قیمت و سنگ‌های قیمتی است. در مجموع امیدواریم نهادهای درگیر ازجمله گمرک، بانک مرکزی و وزارتخانه همگی در یک جا جمع شوند تا واردکننده و صادرکننده بتواند اقدامات خود را سریع‌تر و بهتر انجام دهد.
