می متالز - حدود ۷۰ تا ۸۰ سال پیش این جویندگان بودند که اکتشاف معادن را برعهده داشتند، اما با ابداع روش های ژئوفیزیکی و ژئوشیمی، این نقش را دولت ها و شرکت های بزرگ برعهده گرفتند، اگرچه به مرور نقش دولت ها و شرکت های بزرگ نیز در اکتشافات رو به کاهش بوده و این شرکت های کوچک هستند که عهده دار این مهم شده اند.
به گزارش می متالز، از سوی دیگر اکتشافات از سطح رخنمون به عمق پیش رفته‌اند و این موضوع نیازمند مجهز شدن و به‌کار گرفتن روش‌های نوین در این زمینه است.
کانسارهای کشف شده مهم در جهان
مدیر امور اکتشاف و مهندسی شرکت ملی صنایع مس ایران به‌تازگی در میزگردی با عنوان «چالش‌های فراروی اکتشافات کانسارهای جدید مس و عناصر همراه» در سومین همایش فلزات غیرآهنی درباره ذخایر کشف‌شده در یک دهه اخیر در جهان عنوان کرد: در جهان اکتشافات قابل‌توجهی از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷ میلادی به ثبت رسیده است که حدود ۸۴۶ ذخیره شناسایی شده و پیش‌بینی می‌شود حدود ۲۱۳ ذخیره در مراحل اکتشاف باشد که هنوز گزارش نشده است. اگر این ذخایر را به رتبه یک، دو و سه طبقه‌بندی کنیم، براساس آمارهای جهانی ارزش خالص فعلی بیش از یک میلیارد دلار را به‌عنوان رتبه یک، ارزش خالص فعلی بین ۲۰۰ میلیون دلار تا یک‌میلیارد دلار به عنوان رتبه ۲ و برای ارزش خالص فعلی کمتر از ۲۰۰ میلیون دلار به عنوان رتبه سوم در نظر گرفته می‌شود. شهریار متوکل در ادامه خاطرنشان کرد: براساس این داده‌ها، حدود ۳۶۷ گزارش در یک دهه اخیر ارائه شده که نشان می‌دهد این ذخایر در سطح دنیا کشف شده است. البته قابل‌توجه است که هیچ ذخیره قابل‌توجهی در خاورمیانه در یک دهه اخیر در رتبه‌های حتی ۲ و ۳ کشف نیز گزارش نشده است. وی با اشاره به این موضوع که ۱۹ ذخیره در رتبه اول قرار دارند، عنوان کرد: ارزش خالص فعلی این ذخایر بیش از یک‌میلیارد دلار است. این ذخایر رتبه یک، نه در خاورمیانه، نه در روسیه و نه در شمال آفریقا وجود ندارد. ۴ ذخیره رتبه یک در چین و ۴ ذخیره رتبه یک در استرالیا، سه ذخیره در آفریقا و دو ذخیره در کانادا به ثبت رسیده‌اند و از این ۱۹ ذخیره، ۴ ذخیره مربوط به معادن مس بوده که در کشورهای اندونزی، گینه، پرو و صربستان گزارش شده‌اند. شهریار متوکل در ادامه با اشاره به این موضوع که باید براساس هزینه‌کردها در جهان میزان اکتشافات نیز افزایش یابد، خاطرنشان کرد: از سال ۲۰۱۲ میلادی ۵۸ درصد فعالیت‌های اکتشافی کاهش یافته است؛ در سال ۲۰۱۰ میلادی به بعد با وجود افزایش هزینه‌کردها، اما متناسب با آن کانسار به‌دست آمده، حاصل نشده و این می‌تواند جای پرسش باشد.
افزایش سه برابری هزینه‌کردهای اکتشافی در یک دهه گذشته
مدیر امور اکتشاف و مهندسی شرکت ملی صنایع مس ایران با اشاره به این موضوع که طی یک دهه گذشته هزینه‌های اکتشافی سه‌برابر شده است، گفت: بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۰۰، به صورت متوسط هزینه‌کردهای جهانی به‌صورت میانگین ۶۳ میلیون دلار به ازای هر کانسار کشف شده در رتبه‌های یک، ۲ و ۳ بوده که این میزان در سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ به‌طور متوسط به ۱۸۵ میلیون دلار رسیده که حدود سه برابر شده است.
متوکل با اشاره به هزینه‌کرد میانگین جهانی در زمینه مس، عنوان کرد: متوسط هزینه‌کرد به‌ازای هر ذخیره اکتشاف شده در جهان در رتبه‌های یک، ۲ و ۳ همین روند افزایشی را طی کرده است. در زمینه مس تقریبا در دنیا از ۱۰۵ میلیون دلار به ۱۵۴ میلیون دلار رسیده‌ایم.
سرعت اکتشافات
وی همچنین با توضیح هزینه‌کرد در برابر آورده اکتشافی عنوان کرد: در دهه گذشته ۱۹۸ میلیارد دلار هزینه‌کرد فعالیت‌های اکتشافی در جهان بوده، اما در مقابل آن ماحصلی که به‌دست آمده حدود ۱۰۹ میلیارد دلار گزارش شده است، به عبارتی آورده تقریبا نصف شده، این در حالی است که تا پیش از این آورده اکتشافی دو‌برابر بوده، اما هم‌اکنون نصف شده و این می‌تواند یک چالش جدی به‌شمار رود. موضوع دیگر، سرعت اکتشافات است که سرعت اکتشافات نتیجه‌بخش رو به کاهش است، چراکه زمان لازم برای نتیجه‌بخشی اکتشافات تا پیش از این ۱۲ سال بوده که در بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸ به حدود ۱۵سال رسیده است.
تغییر روش‌های اکتشافی در جهان
مدیر امور اکتشاف و مهندسی شرکت ملی صنایع مس ایران با اشاره به این موضوع که روش‌های اکتشافی در جهان تغییر کرده است، گفت: تا دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ روش‌های اکتشاف بیشتر به صورت چکشی بوده است و جویندگان معادن بیشترین وزن را در اکتشافات معدن برعهده داشتند. از آن دهه‌ها به بعد به‌تدریج روش‌های نوین ژئوفیزیک و ژئوشیمی ابداع شد و از روش سعی و خطا به روش‌های نتیجه‌بخشی رسید و طرح نقشه زمین‌شناسی ارائه شد. بیش از نیمی از روش‌های موثر در اکتشافات، روش‌های ژئوفیزیک و ژئوشیمی و ترکیب این دو روش بوده‌اند و وزن ذخایر اکتشافی نیز افزایش یافته است. یکی از افزایش این حجم از اکتشافات، سوق‌یافتن اکتشافات به سمت عمق بوده است و از دهه ۱۹۹۰ بیشتر ذخایر اکتشافات به‌ویژه در حوزه مس به سمت عمق پیش رفته‌اند.
متوکل در ادامه با اشاره به کانسارهای فلزات پایه عنوان کرد: در دهه ۱۹۵۰ میلادی، کانسارها فلزی در استرالیا و کانادا، حدود ۲۰ تا ۳۰ متر عمق داشته‌اند که متوسط آن در جهان ۴۵ متر بوده است، اما هم‌اکنون طی ۱۰ سال اخیر میانگین متوسط جهانی به ۱۸۰ متر رسیده است. با توجه به این آمارها باید بپذیریم که برای پیش‌رفتن به سمت اکتشافات موفق باید به سمت دانش نوین و عمیق پیش برویم و روش‌های اکتشافی قدیمی دیگر در کشف کانسارهای عمیق جوابگو نیستند وحتی روش‌های ژئوشیمی نیز جوابگو به‌شمار نمی‌روند.
نقش جویندگان معادن تا شرکت‌های بزرگ و کوچک در اکتشافات
مدیر امور اکتشاف و مهندسی شرکت ملی صنایع مس ایران در پایان خاطرنشان کرد: همان‌گونه که عنوان شد پیش‌تر جویندگان در پی معادن بودند، اما از دهه‌های ۱۹۶۰ به بعد نقش شرکت‌ها و دولت‌ها پررنگ شده و این روند تا سال ۲۰۰۰ ادامه پیدا می‌کند و نقش۶۰ تا ۷۰ درصدی جویندگان معادن به سازمان‌های دولتی و شرکت‌های بزرگ منتقل می‌شود؛ اما از سال ۲۰۱۰ حدود ۶۳ درصد اکتشافات در دنیای غرب توسط شرکت‌های کوچک و متوسط روی داده است. این شرکت‌ها هم‌اکنون به دلیل چابک بودن و ریسک‌پذیری و استفاده از روش‌های نوین سریع‌تر به نتیجه می‌رسیدند. با توجه به این موضوع نقش دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ نیز در حال کمرنگ‌شدن است. همچنین هم‌اینک بیش از نیمی از آورده اکتشافی توسط شرکت‌های کوچک به‌دست آمده است.
