براساس گزارش منتشر شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، میزان صادرات آهن اسفنجی در ۲ ماه نخست امسال در مقایسه با صادرات این محصول در مدت مشابه سال ۹۸، ۸۷ درصد کاهش یافته است.
به گزارش ماین نیوز، در ۲ ماه نخست سال ۹۹ در مجموع ۵ میلیون و ۵۵۲ هزار و ۴۳۳ تن آهن اسفنجی در کشور تولید شد. این میزان تولید در مقایسه با تولید سال ۹۸، حدود ۱۱ درصد رشد را نشان می‌دهد.
با وجود اینکه تولید محصول موردبحث در امسال افزایش یافته، اما صادرات آن در مسیر نزولی است. برای بررسی این موضوع با تولیدکنندگان آهن اسفنجی گفت‌وگو کرده‌ایم.
زنجیره فولاد، بلاتکلیف است
علیرضا زاهدیان، مدیرعامل شرکت فولاد غدیر نی‌ریز در پاسخ به سوالی مبنی بر دلایل کاهش صادرات آهن اسفنجی در ۲ ماه تخست امسال گفت: همه‌گیری ویروس کرونا در سطح بین‌المللی یکی از دلایل اصلی کاهش صادرات آهن اسفنجی است. البته سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در این افت صادرات اثرگذار بوده است.
فعالان زنجیره فولاد با بلاتکلیفی در فعالیت خود روبه‌رو هستند که این نابسامانی آسیب‌هایی را به بازار صادراتی وارد می‌کند. بنابراین از متولیان امر در وزارتخانه انتظار می‌رود هرچه سریع‌تر مواضع خود را درباره زنجیره فولاد و قیمت‌گذاری تولیدات آن، روشن کنند. گفتنی است وزارتخانه علاوه بر وضع تعرفه ۱۰ درصدی بر صادرات آهن اسفنجی، فروش این محصول در بازارهای بین‌المللی را منوط به کسب مجوز کرده است. بدون تردید این دست اقدامات به منزله پیچیده‌تر کردن فعالیت است.
زاهدیان در ادامه گفت: این صنعت برای آنکه سرپا بماند، به ارز نیاز دارد تا به‌وسیله آن، تجهیزات و قطعات مورد نیاز خود را تامین کند، بنابراین این کاهش صادرات طلیعه روشنی از آینده را برایمان به تصویر نمی‌کشد.
مدیرعامل شرکت فولاد غدیر نی‌ریز در ادامه افزود: مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت قول مساعد داده‌اند که صادرات را تسهیل کنند، اما در عمل چنین اقدامی اجرایی نشده است. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که تسهیل صادرات زمینه جهش تولید را فراهم می‌کند. در عین حال، سهم بسزایی در ارزآوری برای کشور دارد و بدین ترتیب نیاز صنایع به ارز نیز تامین می‌شود.
درنتیجه انتظار می‌رود سازکار صادرات در کشور اصلاح شود تا بدین‌ترتیب تولیدکنندگان بتوانند در بلندمدت برای صادرات خود برنامه‌ریزی کنند. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که صادرات یک برنامه بلندمدت است. درنتیجه قوانین این حوزه باید در بلندمدت ثابت باشند تا طرف خارجی نیز روی همکاری ما حساب کند. در غیر این صورت، بازار صادراتی خود را از دست خواهیم داد.
وی در ادامه افزود: تولیدکنندگان آهن اسفنجی با چالش‌های دیگری نیز روبه‌رو هستند که تولید آنها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. کمبود مواد اولیه برای تولید این محصول یکی از بزرگ‌ترین موانعی است که فعالیت این تولیدکنندگان را از سال گذشته تاکنون متاثر کرده است. البته این چالش در سال گذشته بیشتر بود، اما همچنان در امسال نیز ادامه دارد.
کمبود گندله نیز دلایل متعددی دارد، اما شاید بتوان ناهمگون بودن در زنجیره تولید فولاد را علت اصلی آن دانست. یعنی کمبود ظرفیت کنسانتره‌سازی، به کاهش تولید گندله منجر می‌شود. درنتیجه تولیدکنندگان آهن اسفنجی نمی‌توانند با تمام ظرفیت خود فعالیت کنند. البته امید داریم در چند ماه آینده چند واحد گندله‌سازی در کشور به بهره‌برداری برسد و با افزایش تولید این محصول، برخی از چالش‌های مرتبط با تامین مواد اولیه برطرف و فضای تامین بهبود یابد.
زاهدیان در ادامه با اشاره به جنجال‌های اخیر درباره قیمت‌گذاری زنجیره فولاد گفت: در گذشته قیمت آهن اسفنجی براساس ۵۰ درصد و قیمت گندله نیز براساس ۲۱.۵ درصد قیمت شمش فولاد خوزستان، نرخ‌گذاری می‌شد. در ادامه، قیمت گندله به ۲۳.۵ درصد قیمت شمش فولاد خوزستان افزایش یافت و درنتیجه آن شرکت‌های تولیدکننده آهن اسفنجی با مشکل روبه‌رو شدند.
البته باید تاکید کرد که بهترین راه‌حل این است که دولت در قیمت‌گذاری دخالت نکند و توافق را بر عهده خود شرکت‌ها بسپارد. اما چنانچه اصرار به این حضور وجود دارد از سیاست‌گذاران این حوزه درخواست می‌شود با در نظر گرفتن سرمایه‌ای که شرکت‌های تولیدکننده آهن اسفنجی درمقایسه با واحدهای گندله‌سازی کرده‌اند، قیمت‌ها را در این زنجیره به‌گونه‌ای متعادل کنند که هیچ حلقه‌ای متضرر نشود و منافع لازم را کسب کند. در طول سالیان گذشته روند قیمتی به‌گونه‌ای بوده که تنها شرکت‌های معدنی و فولادی از سود اصلی این زنجیره برخوردار شده‌اند، اما اکنون باید این سیاستبه‌گونه‌ای تغییر کند که تمامی حلقه‌های زنجیره از سود نهایی بهره‌مند شوند.
اولویت ما، تامین نیاز فولادسازان داخلی است
محمود ارباب‌زاده، مدیرعامل شرکت فولاد سفیددشت چهارمحال و بختیاری اظهارکرد: تامین نیاز فولادسازان داخلی در اولویت ما قرار دارد. چنانچه کاهش صادرات فولاد در حلقه‌های میانی زنجیره فولاد به منزله رشد تولید داخلی و حرکت در مسیر تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر باشد، اتفاق مثبتی است.
وی افزود: در سال گذشته برخی شرکت‌های فولادساز که به روش کوره القایی فعالیت می‌کردند با کمبود مواد اولیه روبه‌رو شدند و نتوانستند به فعالیت خود ادامه دهند؛ بنابراین میزان صادرات خود را کاهش دادیم تا نیاز این فولادسازان تامین شود.
این تصمیم به نفع تولید داخلی است. در چنین شرایطی زمینه برای ارزش‌آفرینی هرچه بیشتر و ایجاد موقعیت‌های شغلی متعددتر فراهم خواهد شد. با این وجود چنانچه میزان تولید بیش از نیاز کشور باشد، صادرات اهمیت می‌یابد، به‌ویژه که ارزآوری از اهمیت فراوانی برای کشور برخوردار است.
مدیرعامل شرکت فولاد سفیددشت در ادامه گفت: تولیدکنندگان آهن اسفنجی برای تامین قطعات، تجهیزات و برخی مواد اولیه خود در تولید به ارز نیاز دارند؛ بنابراین این ارز باید به روش‌های مختلفی تامین شود. صادرات یکی از روش‌های تامین ارز تولیدکنندگان است. اما می‌توان با تولیدکنندگان محصولات نهایی توافق کرد که به‌ازای فروش آهن اسفنجی، بخشی از مبلغ خرید را به‌صورت ارزی و از طریق صادرات محصولات نهایی تامین کنند.
در چنین شرایطی این خریداران در تامین مواد اولیه خود با کاستی روبه‌رو نمی‌شوند. ما هم با مشکل کمبود ارز روبه‌رو نمی‌شویم. با این وجود، متاسفانه هرکسی به‌دنبال سود خودش است، درنتیجه چنین اهدافی محقق نخواهد شد. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر نقش دولت در میانجی‌گری برای تامین ارز و تحقق پیشنهاد یاد شده گفت: چنانچه دولت بتواند نقش میانجی بازی کند که عالی است، اما معمولا دخالت دولت بیشتر شرایط را بهم می‌ریزد؛ بنابراین بهتر است شرکت‌ها با هم توافق کنند.
ارباب‌زاده در پایان خاطرنشان کرد: تولیدکنندگان آهن اسفنجی خود با مشکل کمبود گندله روبه‌رو هستند، چراکه بخشی از کنسانتره و گندله تولیدی در کشور صادر می‌شود. این مشکل در تمامی حلقه‌های زنجیره به چشم می‌خورد. درنتیجه برای رفع این دست چالش‌ها باید جلوی صادرات مواد خام گرفته شود. در همین حال صادرات محصولات نهایی را تسهیل کنند.
سخن پایانی
از مجموع موارد یادشده می‌توان اینطور نتیجه گرفت که حرکت در مسیر ارزش‌آفرینی اهمیت ویژه‌ای دارد و باید این موضوع در اولویت قرار گیرد. اما در همین حال توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که تولیدکنندگان برای تامین بخشی از نیاز خود به ارز نیاز دارند. صادرات یکی از روش‌های اصلی و عملی برای تامین ارز تولیدکنندگان به‌شمار می‌رود.
البته حضور در بازار صادراتی به برنامه‌ای بلندمدت و پایدار نیاز دارد. درنتیجه از متولیان سیاست‌گذاری در وزارتخانه انتظار می‌رود با درک شرایط موجود، بخشی از تولید هر واحد آهن اسفنجی را به صادرات اختصاص دهند تا این تولیدکنندگان بتوانند برای تولید خود در بلندمدت برنامه‌ریزی کنند.
